Efektywne dochodzenie swoich roszczeń przez wierzyciela często wymaga zaangażowania się w proces sądowy. W kontekście postępowania często pojawiają się dwa pojęcia, które mogą budzić wątpliwości – tytuł wykonawczy oraz tytuł egzekucyjny. Czym są te dwa mechanizmy, jaka jest różnica między nimi i gdzie jest miejsce na klauzulę wykonalności?
Co to jest tytuł egzekucyjny?
Tytułem egzekucyjnym jest określony przepisami prawa dokument, który wskazuje na obowiązek wierzyciela względem dłużnika. Lista tytułów egzekucyjnych w postępowaniu cywilnym jest dosyć szeroka, ale zamknięta. Oznacza to, że wierzyciel nie może skierować do egzekucji innego dokumentu, niż wymienione w art. 777 k.p.c. Co stanowi tytuł wykonawczy w rozumieniu tego przepisu?
- Prawomocne orzeczenia sądu, w tym podlegające natychmiastowemu wykonaniu, oraz ugody sądowe.
- Prawomocne orzeczenia referendarza sądowego, w tym podlegające natychmiastowemu wykonaniu.
- Orzeczenia, ugody i akty, które z mocy prawa podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej (np. bankowy tytuł egzekucyjny, orzeczenie państwa członkowskiego UE).
- Akty notarialne, w których dłużnik dobrowolnie poddał się egzekucji bez względu na to, czy określają one sumę pieniężną, czy też rzeczy oznaczone co do gatunku lub zindywidualizowane.
- Akty notarialne, w których dłużnik rzeczowy, którego rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką albo zastawem, poddał się dobrowolnej egzekucji.
Czym jest tytuł egzekucyjny?
Warto wskazać, że odpowiedzialność dłużnika wskazanego w tytule egzekucyjnym, który pozostaje w związku małżeńskim, jest zakreślona szeroko. Komornik ma możliwość prowadzenia egzekucji nie tylko z jego majątku osobistego, ale także z innych składników takich jak wynagrodzenie za pracę, dochodów uzyskanych z prowadzonej działalności czy posiadanych praw autorskich (tytuł egzekucyjny).
Co to jest klauzula wykonalności i czy zawsze jest potrzebna?
Zgodnie z brzmieniem art. 776 k.p.c. podstawę do prowadzenia egzekucji stanowi tytuł egzekucyjny. Jest to tytuł wykonawczy wyposażony w klauzulę wykonalności. Klauzula z kolei to specjalne oświadczenie nadawane przez sąd, z którego wynika, że dany tytuł wykonawczy nadaje się do egzekucji. Dopiero z momentem otrzymania kompletnego tytułu wykonawczego komornik może podjąć stosowne działania.
Z technicznego punktu widzenia klauzula wykonalności ma postać pieczęci zawierającej oświadczenie o unikalnym brzmieniu – „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia […], […] r. Sąd w […]/referendarz sądowy w Sądzie w […] stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości/w zakresie […] oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu wykonawczego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy” (tytuł egzekucyjny).
Dodatkowo w treści klauzuli powinna być oznaczona informacja, czy wyrok podlega wykonaniu jako prawomocny, czy natychmiastowo wykonalny.
Klauzula wykonalności nadawana jest na wniosek wierzyciela po uprawomocnieniu się wyroku. Nie może on złożyć skutecznego wniosku, jeżeli np. nie upłynął jeszcze termin do złożenia apelacji od wyroku przez dłużnika, chyba że okoliczności sprawy przewidują natychmiastową wykonalność tytułu egzekucyjnego.
Pierwszy tytuł wykonawczy zawsze wydawany jest darmowo (tytuł egzekucyjny). Od kolejnych kopii sąd pobiera opłatę w wysokości 20 zł za każde rozpoczęte 10 stron dokumentu lub opłatę stałą w wysokości 50 zł, w zależności od rodzaju tytułu wykonawczego.
Przepisy postępowania cywilnego w określonych przypadkach przewidują również możliwość nadania przez sąd klauzuli wykonalności z urzędu. Tak dzieje się np. w stosunku do nakazu zapłaty wydanemu w EPU, postanowienia o zabezpieczeniu, czy wyroku zasądzającego alimenty. W tych sytuacjach wierzyciel nie musi składać odrębnego wniosku.
Czy dłużnik może podważyć klauzulę wykonalności?
Przegrana w sądzie, nawet w postępowaniu apelacyjnym. Nie oznacza jeszcze, że dłużnik traci jakąkolwiek możliwość działania w odpowiedzi na nadaną klauzulę wykonalności (tytuł egzekucyjny).
Zgodnie z art. 795 k.p.c., na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie. Środek zaskarżenia może złożyć zarówno wierzyciel, jak i dłużnik. Dla tego ostatniego 7-dniowy termin liczony jest od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
Dłużnik może również wnosić o uchylenie klauzuli wykonalności w trybie art. 359 §1 k.p.c., wskazując na zmianę okoliczności, która czyni postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności niezasadnym. Może to być np. błędny adres lub pomyłka w nazwisku dłużnika.
Należy wskazać, że w toku postępowania klauzulowego sąd bardzo rzadko bada podstawę merytoryczną orzeczenia (tytuł egzekucyjny). Nadanie klauzuli nie stwarza bowiem nowych praw ani obowiązków, a jedynie potwierdza to, co zostało już wykazane w treści tytułu egzekucyjnego. Sąd ocenia również, czy dany tytuł nadaje się do realizacji egzekucji.
Jeśli jednak klauzula ma być wydana również przeciwko małżonkowi dłużnika w trybie art. 787 oraz 7871 k.p.c. albo na osobę trzecią, która przejęła prawo lub obowiązek na podstawie art. 788, sąd zbada okoliczności uzasadniające nadanie takiej klauzuli.
Wygranie sporu w sądzie to jeszcze nie koniec działań wierzyciela. Dopiero sprawne przeprowadzenie egzekucji jest gwarancją sukcesu (tytuł egzekucyjny). Jeżeli chcesz mieć pewność, że Twoja sprawa prowadzona jest prawidłowo, zawierz jej prowadzenie doświadczonej kancelarii prawnej.
czytaj także: